Geografische ligging Borneo is te vinden in het zuidoosten van Azië. Borneo behoort tot de top 3 grootste eilanden van de wereld met een oppervlakte van 744.108 km2. Het eiland bestaat uit drie verschillende landen die de verantwoordelijkheid delen over het regenwoud (het hart van Borneo), namelijk Maleisië (een stuk langs de noordwest kust van Borneo), Brunel en Indonesië (het grootste gedeelte in het zuidoosten).
Natuurkundig
Borneo bestaat over een groot deel uit tropische regenwouden waar veel bedreigde diersoorten leven. Ook bestaat het nog uit andere landschappen (mangroves, veenmoerassen, moerassige zoetwaterbossen, …) die allemaal deel uit maken van een complex ecosysteem dat al duizenden jaren bestaat. Er zijn ook grote rivieren die het landschap van Borneo doorkruisen die belangrijk zijn omdat ze zorgen voor een manier van transport en communicatie en omdat ze de lokale gemeenschappen voorzien van zoet water.
Klimaat
Borneo heeft een heel intens tropisch klimaat omdat het zich aan de evenaar bevindt. De temperatuur varieert tussen 25°C en 35°C in de lagere gebieden . In de hoger gelegen gebieden is het iets koeler. Ook zijn er twee regenseizoenen op een jaar: het droge regenseizoen dat dateert van mei tot oktober en het natte regenseizoen van november tot april. Jaarlijks valt er tussen 2.000 en 4.000 mm regen.
Bosbeleid
Sinds 1950 wordt er zeer zwaar aan ontbossing gedaan. Borneo was praktisch volledig bebost in 1950, in 1985 was er nog zo’n 3/4 bebost en in 2005 nog maar de helft. Men vreest dat de tropische regenwouden voor 2020 volledig verdwenen zullen zijn.
Waarom ontbossing?
In Borneo doet men aan ontbossing voor commerciële doeleinden.
Palmolieplantages: Wereldwijd wordt ongeveer de helft van alle olieplantages (of 3,3 miljoen van de 6,8 miljoen ha) aangelegd in bosgebied in Maleisië en Indonesië.
Illegale houtkap: Dit is een manier van leven voor delen van de bevolking. Ze verkopen het waardevolle hout om van te leven. Aangezien er geen echt economisch alternatief is, blijven ze dit doen. De vraag naar het hout is ook groot. Studies tonen aan dat 56% van het beschermde regenwoud in Kalimantan tussen 1985 en 2001 werd gekapt om de globale vraag naar hout bij te houden.
Fragmentatie van het leefgebied: Doorheen de beschermde gebieden worden wegen aangelegd, wat bijdraagt aan de fragmentatie van het leefgebied van vele dieren. Hierdoor worden honderden dieren bedreigd, omdat ze minder plaats en voedsel hebben.
Gevolgen
Het bos zorgt voor drinkbaar water voor de bevolking als het duurzaam beheerd wordt. Door de ontbossing kunnen er overstromingen en erosie ontstaan, wat voor een enorme schade kan zorgen voor zowel mens en natuur.
Doordat de mens de bossen toegankelijk maakt door wegen aan te leggen, drogen ze uit en vergroot de kans op bosbranden.
Bedreigde diersoorten: Er leven heel veel bedreigde diersoorten in het regenwoud.
In 2002 bleef er slechts 1,6 miljoen ha over van de oorspronkelijke 2,27 miljoen ha bergbossen. Een vermindering van 30%!
Statistieken
De situatie in een deel van Sarawak (140x170km) in 2005 (boven) en 2010 (onder). Groen is bos, beige is landbouwgrond of bewoond gebied en rood is ontbost terrein. [Sarvision]
Feiten
Op Borneo dreigen vóór 2010 alle laaglandbossen te verdwijnen; de bergbossen volgen vóór 2020
Indonesië heeft al meer dan 75 procent van haar bossen verloren. Nog steeds zijn er jaarlijks grote bosbranden in Zuidoost-Azië
Borneo heeft 3 miljoen hectare met oliepalmplantages beplant. Gepland areaal: 10 miljoen (1/7 van het eiland).
Orang Oetans, die bijna alleen nog in groten getale in Borneo voorkomen, gaan qua populatie-aantallen sterk achteruit door de oerwoudkap ten behoeve van de palmolieplantages.
Tussen 1985 en 2001 is z’n 56 procent van de beschermde laaglandbossen in het Indonesische deel van Borneo gekapt.
In 10 jaar tijd (1987-1997) groeide de capaciteit van de Indonesische papierindustrie met 700 procent.
In 10 jaar tijd (1993-2003) groeide het oppervlak oliepalmplantages in Indonesië met 300 procent.
De EU is na India de grootste afnemer van palmolie ter wereld. Nederland is binnen de EU de grootste importeur; ongeveer de helft van de invoer gaat door naar andere landen.
In 1997 en 1998 stond in Zuidoost-Azië 7,5 tot 10 miljoen hectare bos in brand. 70 miljoen mensen hadden last van de rookwolken en de economische schade bedroeg 9 miljard dollar.
Sindsdien woeden jaarlijks branden, ook op Borneo. De belangrijkste oorzaak is het afbranden van bos voor oliepalmplantages en landbouw. Bij de grote branden van 97/98 schat men het aandeel van de palmolie-industrie op 40 tot 80 procent.
Foto's
In 1950 was Borneo bijna volledig bedekt met oerwouden. Van de bebossing is nog maar ongeveer een kwart over, vooral in het Hart van Borneo rond de Maleisisch-Indonesische grens. Deskundigen verwachten dat het eiland in 2020 voor ongeveer 90% ontbost is. De redenen van de ontbossing zijn de houtkap en de aanleg van akkers en plantages.
Nadat de bomen gekapt zijn worden vaak bosbranden gesticht om de waardeloze ondergroei te verwijderen en het land vruchtbaar te maken. Dit kan leiden tot ongecontroleerde branden en luchtverontreiniging.De rook verspreidt zich vaak van Borneo en Sumatra tot aan Singapore en Maleisië.
De Borneodwergolifant is een van de drie overgebleven soorten Aziatische olifanten die in Borneo leven. Doordat er steeds meer oerwoud verdwijnt, is deze olifantensoort een bedreigde diersoort. Ook zijn er geregeld conflicten tussen olifanten en mensen omdat ze op zoek gaan naar een nieuwe plek om te leven, waarbij ze vaak in dorpen of landbouwgronden komen.
Als er geen beter bescherming komt, dan verdwijnt het gehele tropische regenwoud van Borneo, zoals op deze foto in Oost-Kalimantan. De economische belangen van grote bedrijven lijken vaak sterker om de ontbossing tegen te houden. Palmolieplantage (onder), gekapt veenbos en toekomstige palmolieplantage (midden) en veenbos (boven) in Sarawak, Maleisië
Artikel 1
'Massale ontbossing om palmolie in Borneo' Link: http://www.telegraaf.nl/buitenland/20248238/__Ontbossing_om_palmolie_Borneo__.html Bron: De Telegraaf, Massale ontbossing om palmolie in Borneo, TLG, geraadpleegd op 29 november 2015
Artikel 2
'Klimaat dicteert hoeveelheid ontbossing en emissies van veenbranden in Indonesië' Link: http://www.falw.vu.nl/nl/voor-het-vwo/wetenschap-in-gewone-woorden/Aardwetenschappen/klimaat/Uitstoot-Indonesie.aspx Bron: PNAS Early Edition, Klimaat dicteert hoeveelheid ontbossing en emissies van veenbranden in Indonesië, Guido van der Werf, geraadpleegd op 6 december 2015
De Telegraaf, Massale ontbossing om palmolie in Borneo, TLG, geraadpleegd op 29 november 2015
PNAS Early Edition, Klimaat dicteert hoeveelheid ontbossing en emissies van veenbranden in Indonesië, Guido van der Werf, geraadpleegd op 6 december 2015